Tất cả chúng ta đều đã nghe những câu khẩu hiệu về sữa như: Sữa tốt cho cơ thể, sữa là thức uống tự nhiên giúp xương chắc khỏe. Nhiều người trong quá trình phát triển cũng đã nghe những lời khuyên nên uống một vài ly sữa mỗi ngày vì lợi ích sức khỏe của nó. Tuy nhiên trẻ em có cần phải uống quá nhiều sữa không?
Hóa ra các lý do ủng hộ việc uống sữa lại chưa thật sự thuyết phục, mặc dù sữa là một nguồn cung cấp dồi dào protein, canxi và vitamin D, nhưng các loại thực phẩm khác cũng cung cấp các chất dinh dưỡng này. Ngoài ra, hiện chưa có bằng chứng cho thấy uống sữa giúp giảm gãy xương, và uống quá nhiều sữa thậm chí còn có thể dẫn đến thiếu máu và góp phần gây bệnh béo phì.
“Trẻ em có thực sự cần uống sữa? Không, tất nhiên là không,” Amy Lanou, giáo sư về dinh dưỡng học tại Đại học Bắc Carolina ở Asheville nhấn mạnh. Hầu hết mọi người trên thế giới không uống sữa sau khi cai sữa mẹ, nhưng họ vẫn nhận được đầy đủ dinh dưỡng.
Dưới đây là những mặt tích cực và tiêu cực của việc uống sữa.
Mặt tốt
Hầu hết mọi người đã nghe nói rằng canxi trong sữa giúp phát triển xương vững chắc. Sữa cũng có chứa vitamin D, một chất được tổng hợp qua da khi chúng ta tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, nhưng rất khó có được từ chế độ ăn uống vì nó chỉ được tìm thấy trong tự nhiên ở một vài loại thực phẩm như cá dầu, lòng đỏ trứng và gan bò. Sự thiếu hụt vitamin D có thể gây ra bệnh còi xương, một căn bệnh trong đó bệnh nhân phát triển xương cong gập và suy yếu, ngoài ra cũng gắn liền với các vấn đề khác, chẳng hạn như các bệnh về cơ bắp và dây thần kinh. (Xem thêm Vì sao con người có thói quen uống sữa)
Bên cạnh đó, sữa còn là một nguồn giàu protein và calo, hai yếu tố cần thiết cho trẻ em đang phát triển. Suy dinh dưỡng vẫn còn là một vấn đề, ngay cả với trẻ em tại các nước phát triển. Người kén ăn có thể phải chật vật để hấp thụ đủ protein và calo từ chế độ dinh dưỡng của họ, và sữa là một cách dễ dàng để cung cấp những nguồn năng lượng này, tiến sĩ Jonathon Maguire cho biết, hiện ông là bác sĩ nhi khoa tại Bệnh viện St. Michael ở Toronto.
Có phải là phóng đại?
Canxi có thể được tìm thấy trong nhiều nguồn thực phẩm khác ngoài sữa, bao gồm các loại hạt, đậu và rau xanh, Lanou cho biết.
Một nghiên cứu mới đây cũng làm dấy lên những câu hỏi về quan điểm cho rằng sữa thực sự giúp xương chắc khỏe. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí JAMA Pediatrics năm 2013 cho thấy trẻ em sống ở các quốc gia có tỷ lệ tiêu thụ sữa thấp cũng có tỷ lệ gãy xương thấp hơn so với các nước uống nhiều sữa. Theo Lanou, nhìn chung, quan niệm cho rằng trẻ em cần hàm lượng canxi rất cao để giữ cho xương của chúng chắc khỏe có lẽ đã được quảng cáo quá mức. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, các tác động lên xương khi trẻ em chơi thể thao hoặc các hoạt động thể chất khác là yếu tố then chốt trong sự phát triển xương.
Lanou chia sẻ: “Cách tốt nhất đối với trẻ em để chăm sóc tốt cho xương là để chúng ra ngoài trời và chơi đùa”.
Mặc dù vitamin D là một chất dinh dưỡng thiết yếu, nó không tồn tại tự nhiên trong sữa, vì vậy các thực phẩm chế biến sẵn khác như ngũ cốc ăn sáng, nước cam và sữa đậu nành cũng là những nguồn bổ sung tốt, Lanou cho biết. Lượng protein trong sữa cũng có thể được tìm thấy ở nhiều nguồn khác, bao gồm cả đậu và trứng.
Mặt xấu
Ba phần tư dân số thế giới không dung nạp được lactose hoặc không thể tiêu hóa lactose, một loại đường được tìm thấy trong sữa. Canxi cũng có thể ức chế sự hấp thu sắt, đồng nghĩa với việc uống quá nhiều sữa có nguy cơ dẫn đến thiếu máu, Maguire chia sẻ.
Đồ uống có hàm lượng calo cao này cũng góp phần gây bệnh béo phì. Một nghiên cứu được đăng trên tạp chí Archives of Disease in Childhood vào tháng 12 năm 2014 cho biết, trẻ mẫu giáo uống nhiều hơn 3 ly sữa mỗi ngày dường như sẽ cao hơn, nhưng cũng dễ bị béo phì và thừa cân. Sữa tươi nguyên kem có hàm lượng cao chất béo bão hòa, thường gắn liền với các vấn đề sức khỏe. Một số nghiên cứu hé lộ, sữa tách béo có thể không phải là giải pháp, vì mọi người cảm thấy không đủ no sau khi uống nó.
Một vấn đề nữa là, uống nhiều sữa có thể đồng nghĩa với việc không muốn dùng các thực phẩm tốt khác trong bữa ăn, điều này đặc biệt đúng với những đứa trẻ kén ăn.
Lanou cho biết: “Nếu bạn thực sự cho một đứa trẻ uống sữa bò ba bữa mỗi ngày,thì làm thế nào chúng còn bụng để mà ăn các loại thực phẩm lành mạnh khác như rau, đậu và thịt?”.
Những lợi ích cho sức khỏe từ việc uống các loại sữa có hương vị thậm chí còn mơ hồ, Lanou cho hay.
“Một ly sữa chocolate tách béo 200ml có hàm lượng calo bằng một ly Coca hay Pepsi 200ml”. Đường được thêm vào chính là nguyên nhân gây ra các vấn đề về sức khỏe, từ bệnh béo phì, tiểu đường cho đến các vấn đề tim mạch.
Tóm lại, sữa không phải là một loại siêu thực phẩm, nhưng nó cung cấp chất dinh dưỡng có giá trị mà các thực phẩm khác không có được, Maguire đúc kết. Maguire phát hiện rằng trẻ em sẽ được cung cấp đầy đủ hàm lượng sắt và vitamin D nếu uống hai ly sữa mỗi ngày, đây cũng là khuyến cáo của Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ.
Nhưng nếu một đứa trẻ đơn giản ghét mùi vị sữa hoặc có vấn đề về tiêu hóa sữa, cha mẹ không cần phải ép chúng. Thay vào đó, cha mẹ có thể sử dụng các thực phẩm khác để chắc chắn con của họ có đủ dinh dưỡng, Maguire chia sẻ.
<Lê Duyên dịch>
<Theo Live Science>